Zabytki będące militariami są źródłami do badań historycznowojskowych. Mają złożoną naturę, ponieważ siły zbrojne to strażnik bezpiecznego bytu społeczeństwa pod szczególnym nadzorem instytucji państwa, dla którego potrzeb pracują wszystkie dziedziny nauki i techniki. Czasy wojny jak i pokoju przynoszą okoliczności powodujące niszczenie militariów i zanik nośników informacji na ich temat. Zjawisko przemijania stanowi przyczynę trudności w ustaleniu pełnego spisu tego co na poszczególnych etapach naszej przeszłości wojsko używało i wytworzyło, a pochodną problemu jest brak rozeznania, jak te rzeczy i budowle niegdyś ze sobą współdziałały.

Proces poznawczy ma charakter ciągły, gdyż przy takich uwarunkowaniach nie jest możliwe szybkie i wyczerpujące zebranie przedmiotów i nieruchomości, kompletnych i dobrze zachowanych, nawet z wąskich zakresów przeznaczenia i czasu. Właściwa wiedza teoretyczna czyni bardziej skutecznymi wysiłki nad poszukiwaniem, rozpoznawaniem i konserwacją militariów.

Wiedza praktyczna zdobywana w trakcie kontaktu z nimi wskazuje m.in. kierunki doskonalenia teorii. Chcąc jednak ożywić minioną rzeczywistość trzeba połączyć teorię z praktyką, a luki w wiedzy wypełnia się ze wsparciem logiki i wyobraźni. Z tego względu wiedzy o militariach nie da się zbudować wykorzystując tylko aparat badawczy nauk humanistycznych. Nieodzowny jest też warsztat badawczy oparty o umiejętności inżynierów i techników, ludzi wielu zawodów, nawet takich jak np. technolodzy, geofizycy, ekonomiści i fotograficy. Tylko w ten sposób przedmioty i budowle wraz ze śladami użytkowania są poprawnie dokumentowane, identyfikowane, poddawane konserwacji i opracowywane. Ocalone w ten sposób militaria stają się nie tylko zabytkami kultury materialnej, ale również czytelnym zapisem obiektywnej wiedzy o biegu wydarzeń naszej historii.

Połączenie warsztatów badawczych – humanistycznego i inżynierskiego, to przede wszystkim uratowane przed zagładą militaria i ugruntowana wiedza o realiach jakiejś cząstki coraz szybciej umykającej nam przeszłości. Najbardziej dostrzegalnymi efektami tej pracy są więc wzbogacone kolekcje militariów oraz treść historycznowojskowych referatów i publikacji naukowych, opracowań i projektów konserwatorskich, czy też programy edukacyjne i turystyczne sprzyjające przetrwaniu wojennych i powojskowych zabytków.